Пра што маўчаць старадаўнія паркі Гарадзеншчыны
Цяністыя алеі старадаўніх паркаў маюць асаблівую аўру. Пры гэтым, у кожную з пор года яны выглядаюць зусім па-рознаму і перадаюць зусім розную атмасферу. У іх абавязкова варта пабываць, каб гэта адчуць.
Многія з цудоўных паркаў, размешчаных на тэрыторыі Гродзенскага рэгіёна, закладваліся мясцовымі вяльможамі ледзь не сто гадоў таму. Дагэтуль такія месцы натхняюць і захоўваюць памяць пра вядомых людзей, якія бывалі тут. Мы ў чарговай падборцы раскажам аб самых незвычайных з іх.
«Гаёк Марылі». Парк побач з графскай сядзібай Путкамераў
в. Больцінікі, Воранаўскі раён
Недалёка ад сядзібнага комплексу Путкамераў у Больцініках знаходзіцца гай, які ў вершах народны паэт Адам Міцкевіч называў “гайком Марылі”. Гаворка ідзе пра Марылю Верашчаку, каханую дзяўчыну літаратара, якая была заручана з Ваўжынцам Путкамерам, валодаючым маёнткам.
У гаі недалёка ад сядзібы закаханыя прыходзілі на кароткія спатканні. Захаваўся валун, які атрымаў назву “камень Міцкевіча”. На адной з бакоў вялізнага каменя высечаны крыж. Ёсць дзве версіі яго з’яўлення. Па першай, крыж высекла Марыля, як сімвал сваёй тугі па любаснаму. Па другой, крыж – справа рук самога Адама Міцкевіча, ён высек сімвал пасля таго, як Марыля не прыйшла на іх апошняе спатканне.
Пейзажны парк з натуралістычных ландшафтамі, чаргаваннем лужкоў і зялёных масіваў быў закладзены яшчэ пры Ваўжынцы, вялікім аматары палявання. Захаваліся кампазіцыі з ліп, некаторыя замежныя дрэвы, спецыяльна прывезеныя па замове графа. Наведванне сядзібы Путкамераў уваходзіць у шэраг аглядных праграм па Беларусі.
Зачараванае возера. Былы яблыневы сад побач з Мірскім замкам
п. Мір, Карэліцкі раён
У архітэктурным ансамблі Мірскага замка, уключанага ў Спіс аб’ектаў сусветнай культурнай і прыроднай спадчыны ЮНЕСКА, ёсць маляўнічыя паркі і сажалка. У радзівілаўскую эпоху багаццю замка маглі пазайздросціць многія каралі. Вакол палаца разбілі італьянскі сад, які літаральна тануў у зеляніне цытрусавых, самшытавых і кіпарысавых дрэў.
З апошнім уладальнікам замка Мікалай Святаполк-Мірскім звязана легенда. У канцы XIX стагоддзя ён распарадзіўся высечы малады квітнеючы сад, а на яго месцы зрабіць возера, па яго берагах пасадзіць хвоі і елкі. Мясцовыя жыхары папярэджвалі, што губіць квітнеючае дрэва – вялікі грэх: спрадвеку лічылася, што той, хто занясе над ім сякеру, нібы загубіць маладое жыццё і будзе пракляты.
Калі вяльможа настаяў на сваім, да яго з’явілася незнаёмка і пракляла ўвесь княскі род: “Хай у гэтай сажалцы патоне столькі людзей, колькі было высечана дрэў”. Першай у возеры патанула маленькая князёўна Сонечка ва ўзросце 12 гадоў, а ў 1898 годзе ахвярай праклёну стаў і сам Мікалай. Яны абодва былі пахаваныя ў магільным склепе, які знаходзіцца побач з замкам. Пасля гэтага пачаліся беды ў насельнікаў і служыцеляў комплексу адна за адной.
Цукровы клён. Векавыя алеі парку «Гарні»
в. Гарні, Лідскі раён
У парку “Гарні”, які раскінуўся на ўскраіне Ліды, батанічным помніку прыроды мясцовага значэння, расце цукровы клён, якому 165 гадоў. Сам жа комплекс быў закладзены па ініцыятыве царскай дзяржаўнай лясной аховы яшчэ ў далёкім 1881 годзе.
Да нашых дзён захаваліся алеі, якія з’явіліся больш за 130 гадоў таму. Больш за паўтары тысячы дрэў, уключаючы рэдкія віды, перасягнулі векавую мяжу, яшчэ 226 дрэў ставяцца да стараўзроставых (80-100 гадоў). Тут расце каля пяцідзесяці відаў дрэвавых і хмызняковых парод, пракладзеная экалагічная сцежка. Парк абвешчаны помнікам прыроды мясцовага значэння.
Месца вельмі папулярнае сярод лідчан і гасцей горада. Нядаўна на базе “Гарні” адкрыўся Рэгіянальны лясны экалагічны адукацыйны цэнтр. Апроч спрадвечнай прыроднай прыгажосці, тут ёсць шмат займальнага і пазнавальнага. Паўсюль ўстаноўлены таблічкі з назвамі дрэва і месцам яго распаўсюджвання.
Музыка Агінскага. Цяністы парк у сядзібе кампазітара ў Залессі
аг. Залессе, Смаргонскі раён
Паркавы комплекс у Залессі, побач з вядомай сядзібай кампазітара і дзяржаўнага дзеяча Міхаіла Клеафаса Агінскага, пераносіць у эпоху рамантызму. Тут на працягу дваццаці гадоў віравала творчае жыццё, бо ў гасцях у ганаровага члена Віленскага універсітэта пастаянна бывалі многія вядомыя музыкі, мастакі і навукоўцы.
Само ж месца стала культурным цэнтрам, які інакш называюць “Паўночнымі Афінамі”. Вялікі знаток прыроды Агінскі з любоўю закладаў парк. Сам палац размяшчаўся паміж двума яго часткамі – старым французскім і новым ангельскім.
У парку ўсталяваныя памятныя валуны: адзін, прысвечаны Тадэвушу Касцюшку, другі – першаму гувернеру, любімаму настаўніку Агінскага Жаану Ралею. У англійскім парку размяшчаўся звярынец, абсталяваны каменныя альтанкі – грэка-рымская і кітайская. Першая называецца яшчэ альтанкай Амеліі – у гонар дачкі кампазітара. Таксама ў гонар яе нараджэння была закладзена таполевага алея. У сядзібе ёсць батанічны сад з экзатычнымі раслінамі.
Палацава-паркавы комплекс у Залессі аднесены да помнікаў архітэктуры і садова-паркавага мастацтва. Тут па гэты дзень рэгулярна праходзяць балі і творчыя сустрэчы.
Гродзенскі Версаль. Парк і сістэма штучных азёр у Свяцку
в. Свяцк, Гродзенскі раён
Прыгожы парк «Свяцк» з штучнымі азёрамі размешчаны ў былым маёнтку княжацкага роду Валовічаў. Палацава-паркавы комплекс павінен быў стаць радавым гняздом, але, на жаль, гэтага не здарылася. Лічыцца, што вінаватыя ў гэтым самі Валовічы, бо іх сям’я перашыла вельмі страшную гісторыю.
Згодна з легендай, дачка багатага Валовіча закахалася ў конюха. Калі бацька даведаўся пра гэта, то юнак жорстка паплаціўся за сваю дзёрзкасць – яго ўтапілі ў адной з сажалак. Пацярпела і спадчынніца Валовічаў, якая зацяжарыла ад простага чалавека. Бацька загадаў замураваць яе жывую ў адну з калон палаца на другім паверсе. Пасля гэтага і пасыпаліся няшчасці на радавітую сям’ю. Палац апусцеў, і толькі адзінокая белая цень блукае па ім час ад часу. Кажуць, што гэта неуспокоившаяся душа забітай дзяўчыны – дачкі магната.
Штучныя азёры ў парку побач з сядзібай звязаныя паміж сабой судаходным шлюзам. Лічыцца, што госці палаца плавалі на лодках, удалечыні ад гарадской мітусні адпачывалі на ўлонні прыроды. Таму нярэдка тутэйшыя месцы параўноўваюць з Версалем.
Аліса Скіба («ЗВЯЗДА»)
Фота з адкрытых крыніц
