К 30-летию института президентства. Как живет агрогородок Райца
Развіццё сельскіх тэрыторый, якія разам з гарадамі адыгрываюць немалаважную ролю ў эканоміцы, сацыяльнай сферы і захаванні культурнай спадчыны Беларусі, застаецца адной з ключавых тэм на працягу многіх гадоў. Гэта заўсёды комплексны працэс, які патрабуе намаганняў як з боку органаў улады, у тым ліку мясцовага кіравання і самакіравання, так і з боку грамадзянскай супольнасці. Як паказвае практыка, пры такім паспяховым узаемадзеянні пасёлкі гарадскога тыпу, аграгарадкі і нават невялікія вёскі могуць стаць прывабнымі для жыцця.
Паказальны прыклад
Аграгарадок Райца — адзін з яркіх прыкладаў, які дэманструе эфектыўнасць і перспектыўнасць захавання дзяржаўных стандартаў, а таксама стратэгічнага развіцця сельскай тэрыторыі.
Вёска Райца атрымала статус аграгарадка ў 2010 годзе. Гэта паслужыла стартам для развіцця. Будаўніцтва дамоў, добраўпарадкаванне і асфальтаванне вуліц, газ, водазабеспячэнне, іншая неабходная інфраструктура – стварыліся якасна новыя ўмовы жыцця ў сельскай мясцовасці. І сёння можна сцвярджаць: аграгарадок Райца адпавядае свайму статусу. У гэтым перакананы і выконваючы абавязкі старшыні Райцаўскага сельскага Савета Валерый Богуш.
— Новы статус населенага пункта, несумненна, прынёс станоўчыя перамены ў жыцці мясцовых жыхароў. Працэс па стварэнні камфортных умоў вяскоўцаў працягваецца і сёння. Перспектыўная сучасная базавая гаспадарка СВК “Свіцязянка-2003” — патэнцыял для далейшага развіцця. На сёння насельніцтва аграгарадка — 427 чалавек. З іх дзецей да 15 гадоў – 97, працаздольнага насельніцтва – 254, стрэйшых працаздольнага ўзросту – 76. Гэта, вядома, менш, чым некалькі дзесяцігоддзяў таму, але тут робіцца ўсё, каб зберагчы і прымножыць, заўважыць яго прырост. Школа, дзіцячы сад, амбулаторыя, Дом культуры, паштовае аддзяленне, усе выгоды і прыродны газ у дамах — усё даступна і запатрабавана. А вось і такі штрых: працуюць прыватная і кааператыўная харчовыя крамы. Хутка адчыніць дзверы і магазін, які належыць гаспадарцы.
Барацьба з адтокам насельніцтва з сельскай мясцовасці па-ранейшаму застаецца актуальнай задачай. Для прыцягнення маладых спецыялістаў і захавання працоўных рэсурсаў важна ствараць добрыя ўмовы для годнага жыцця і працы ў сельскай мясцовасці. Гэты пастулат даўно ў прыярытэце кіраўніцтва мясцовай гаспадаркі СВК “Свіцязянка-2003”. Нямала зроблена па добраўпарадкаванні аграгарадка, невялікіх населеных пунктаў, развіцці інфраструктуры, культурных і адукацыйных рэсурсаў.
Тут практыкуюць розныя метады, якія спрыяюць паляпшэнню якасці жыцця насельніцтва. Укладваюцца дастаткова сур’ёзныя грашовыя сродкі для таго, каб прывесці ў належны выгляд тыя ці іншыя аб’екты, каб усё годна функцыянавала. Так, да прыкладу, праз фінансаванне сельгаспрадпрыемства ў аграгарадку была пабудавана дзіцячая пляцоўка. Каб жыццё і праца на вёсцы былі прывабнымі не толькі для старажылаў, але і для моладзі, нямала ўвагі надаецца ўзвядзенню жылля.
Заўсёды трэба будаваць планы на перспектыву. Бо тыя, хто працуе сёння, не маладзеюць. Таму ў мясцовай школе створаны профільныя аграрныя класы, а тым юнакам і дзяўчатам, якія працягваюць вучобу па мэтавым накіраванні ад гаспадаркі, выплачваецца стыпендыя. Зразумела, не ўсе застануцца працаваць на вёсцы, але, калі стварыць умовы для пражывання і працы, мясцовая моладзь задумаецца, ці варта з’язджаць з родных месцаў, а тыя, хто прыехаў працаваць па размеркаванні, прыжывуцца ў райчанскім краі. Нікому не сакрэт, калі ёсць у гаспадарцы маладыя кадры, кваліфікаваная змена, значыць і далей “Свіцязянка-2003” будзе дасягаць высокіх вынікаў у працы, а дастатак і росквіт стануць расці як у асобных сем’ях, так і на прадпрыемстве, і ў краіне. Хутка ў гаспадарцы пачнецца будаўніцтва дванаццацікватэрнага дома і сучаснай малочна-таварнай фермы.
– На маю думку, аграгарадок Райца адзін з самых вядомых населеных пунктаў раёна. Ён прывабны перш за ўсё тым, што тут можна працаўладкавацца, атрымліваць годную заработную плату, — падзялілася мясцовая жыхарка Ганна Галак. — І ўсё, што тут ствараецца сёння, што намечана на перспектыву, — для мясцовых жыхароў. Сродкі, якія кіраўніцтва СВК укладвае і ў вытворчую, і ў сацыяльную сферы, закліканы забяспечыць вяскоўцам надзею на камфортнае жыццё. У нас шмат моладзі, а значыць, ёсць і будучыня.
Навядзенне парадку на зямлі
— Аблічча сельскіх населеных пунктаў шмат у чым залежыць ад таго, як даглядаюць домаўладанні і прылеглую да іх тэрыторыю ўладальнікі і спадчыннікі, якім дамы перайшлі ва ўласнасць ад родных і блізкіх. Хтосьці з іх жыве паблізу ад апусцелага жылля, а хтосьці прыязджае сюды з іншых населеных пунктаў, — расказвае Валерый Богуш. – Час ад часу некаторым даводзіцца нагадваць аб неабходнасці прывесці ў парадак і жылы дом, і прылеглую да яго тэрыторыю. Прымаюцца адпаведныя меры па зносе пабудоў, якія не маюць гаспадароў. Так, рашэннем суда Карэліцкага раёна адзін з дамоў аграгарадка ўжо перададзены сельскаму Савету і прынята рашэнне аб яго зносе. Акрамя працы па скарачэнні пустуючага і састарэлага жылля, асаблівая ўвага надаецца добраўпарадкаванню населеных пунктаў. У навядзенні парадку і ўборцы тэрыторый прымаюць удзел самі жыхары: аказваюць садзейнічанне ва ўборцы сухой расліннасці і лістоты, высадцы кветак, ствараюць цікавыя малыя архітэктурныя формы.
Сярод такіх аматараў прыгажосці Аксана і Мікалай Карпейчыкі, якія жывуць і працуюць у сельгаспрадпрыемстве больш дваццаці гадоў. У 2004-м маладая сям’я атрымала добраўпарадкаваны дом, а зараз яны паўнапраўныя яго гаспадары.
– Добраўпарадкаваць двор сваімі рукамі не так ужо складана, для гэтага дастаткова мець жаданне ствараць прыгажосць, праявіць крыху фантазіі ды вольны час, якога вяскоўцам у гарачую пару так не стае, – гаворыць Аксана Аляксандраўна, праводзячы экскурсію па сваім двары.
Профіль здароўя
Адным з важных сацыяльных стандартаў сучаснага аграгарадка з’яўляецца медустанова. Даступнае, якаснае і своечасовае медыцынскае абслугоўванне ў аграгарадку Райца забяспечвае Райцаўская амбулаторыя ўрача агульнай практыкі. Будынак амбулаторыі патанае ў квецені, вакол чысціня і парадак – што ўжо стварае атмасферу надзейнасці і прафесійнага падыходу да ўсяго.
Абноўленыя кабінеты прыёму ўрача, дыспансерызацыі і здаровага дзіцяці, працэдурны, стаматалагічны маюць неабходнае абсталяванне. Працуюць палаты дзённага стацыянара. У штаце амбулаторыі ёсць урачы агульнай практыкі. Яны аказваюць экстраную і неадкладную дапамогу, праводзяць лячэнне і назіранне пацыентаў у амбулаторыі і на даму, абслугоўваюць выклікі хуткай медыцынскай дапамогі, ажыццяўляюць патранаж дзяцей на замацаванай тэрыторыі, праводзяць дыспансерныя агляды насельніцтва. Медыцынскім абслугоўваннем ахоплены і жыхары самых аддаленых вёсак.
У тэму
– У нашай амбулаторыі ёсць усё неабходнае, тут цёпла, светла і ўтульна, – дае сваю ацэнку Крысціна Пунтус, жыхарка аграгарадка Райца. — Людзям прыемна прыходзіць у медустанову яшчэ і таму, што тут працуюць не толькі цудоўныя спецыялісты, але і вельмі добрыя людзі. Мікалай і Марына Клімко ведаюць кожнага жыхара і іх праблемы са здароўем. Раяць, рэкамендуюць, кантралююць. Яны заўсёды побач, гатовы дапамагчы і справай, і словам, што таксама вельмі важна. Нашай амбулаторыяй мы задаволеныя. З ёй мы адчуваем сябе больш упэўнена. Ёсць куды звярнуцца па дапамогу.
Па веды — у школу
У грамадстве ёсць меркаванне, што ў гарадскіх школах узровень адукацыі вышэйшы, але часам невялікія сельскія даказваюць, што гэта стэрэатып.
Свой кірунак трымаю ў Райцаўскую сярэднюю школу імя У. А. Галавача. Дзякуючы бескарыслівай і упартай працы ўсяго педагагічнага калектыву на працягу доўгіх гадоў школа змянілася. Былыя вучні зараз прыводзяць сюды сваіх дзяцей, каб даць ім годную і сучасную адукацыю. На сённяшні дзень яна налічвае 109 вучняў і 39 дашкольнікаў. Установа адукацыі пастаянна развіваецца і ідзе ў нагу з часам. Педагогі заўсёды ставяць перад сабой новыя важныя мэты і задачы: падрыхтаваць дзяцей да жыцця ў сучасным адкрытым інфармацыйным грамадстве, навучыць іх вучыцца, выхаваць грамадзян сваёй вялікай краіны і проста добрых людзей, якія шануюць сяброўства, якія ўмеюць клапаціцца пра блізкіх.
У школе створаны ўсе ўмовы для таго, каб кожны вучань мог атрымаць якасную адукацыю. Вучні і настаўнікі актыўна ўдзельнічаюць у розных конкурсах, алімпіядах і праектах, становяцца прызёрамі і лаўрэатамі.
– Школа ганарыцца сваімі вучнямі. Рабяты прымаюць удзел у алімпіядным руху, навукова-практычных канферэнцыях, творчых конкурсах. Выпускнікі ўстановы сталі канкурэнтаздольнымі падчас уступнай кампаніі. Сёлета тры выпускнікі паступілі ў вышэйшыя навучальныя ўстановы, прычым два – на бюджэтную форму навучання. Два вучні сталі студэнтамі сярэднеспецыяльных устаноў, – падзяліўся дырэктар Пётр Буляк.
Вёска – гэта падмурак нашай краіны, жытніца і карміцелька ўсяго насельніцтва Беларусі. Органы мясцовага кіравання і самакіравання Райцаўскага сельвыканкама, кіраўніцтва гаспадаркі добра ўсведамляюць, што жыццё ў аграгарадку праз 5-10 гадоў залежыць і ад іх. Вось і імкнуцца рабіць усё магчымае для камфортнага жыцця сельскіх жыхароў.
Кацярына КУКАНАВА
Фота аўтара
Сказана
Прэзідэнт Беларусі
Аляксандр ЛУКАШЭНКА:
— Развіццё аграгарадкоў і перспектыўных сельскіх населеных пунктаў павінна працягвацца. Праведзена каласальная работа, і ідэя іх стварэння матэрыялізавалася амаль у 1500 населеных пунктах. Створаны якасна новыя ўмовы жыцця ў сельскай мясцовасці. Прыгожыя катэджы на месцы струхлелых дамоў, дагледжаныя падворкі, заасфальтаваныя вуліцы, газ, водазабеспячэнне, іншая неабходная інфраструктура – гэта стала прыцягваць тысячы людзей, якія любяць сваю зямлю і гатовы працаваць на ёй, ствараць сем’і і гадаваць дзяцей.
Падчас Паслання беларускаму народу і Нацыянальнаму сходу, 28 студзеня 2022 года